انتخاب تار مناسب، برای کودکان و نوجوانان
درود بر همراهان عزیز مرکز سازساز
در این مقاله قصد داریم در مورد انتخاب تار مناسب برای کودکان و نوجوانان با شما صحبت کنیم.
ساز تار به طور کلی در سه اندازه استاندارد، هفت هشتم، و شش هشتم (یا همان سه چهارم) ساخته می‌شود. علت این نوع نام‌گذاری به این دلیل هست که اندازه هر یک از این سازها، نسبت به اندازه ساز استاندارد مشخص شود. مثلا هفت هشتمِ یک ساز استاندارد یا شش هشتمِ یک ساز استاندارد.
اولین نکته ای که در انتخاب یک تار مناسب برای کودکان باید رعایت شود، تناسب اندازه ساز با جثه کودک هست.
راهش رو خدمتتون عرض می‌کنیم.
اندازه‌گیری به این صورت هست که وقتی کودک تار را جهت نواختن در آغوش می‌گیرد، دست چپ کودک بتواند به گوشی شماره دو و گوشی شماره چهار ساز برسد تا بتواند به راحتی سازش را کوک کند.
از آنجایی که جثه کودکان با هم متفاوت هست، نمی‌شود دقیق مشخص کرد که مثلا تار شش هشتم برای کودکان پنج تا هشت سال مناسب است یا برای هشت تا ده سال. ممکن است جثه کودکی بزرگتر یا کوچکتر از سایر هم سن و سالان خود باشد. بنابراین تنها راه انتخاب تار مناسب راهی است که خدمتتون عرض کردم.
یکی از مشکلاتی که اغلب در صدادهی تارهای هفت هشتم و شش هشتم دیده می‌شود، این هست که صدای این سازها بیش از اندازه زیر و لهجه ساز، قدری شبیه به تارهای آذری است.
این طبیعی است که با کوتاه شدن طول دسته و سیم و همچنین طول و عرض کاسه، صدای ساز نسبت به یک ساز استاندارد قدری زیرتر خواهد شد، ولی راهی که این مشکل رو تا حدی برطرف می‌کند این هست که سازساز محترم به تناسب اندازه‌ی کاسه، اندازه عرض سه دهانه ساز، یعنی عرض دهانه‌های کاسه، نقاره و نفیر ساز را قدری بزرگتر از حد استاندارد بگیرد. رعایت این مسئله کمک می‌کند که صدادهی ساز تا اندازه‌ای به صدادهی ساز استاندارد نزدیک شود.
مسئله دیگری که در کودکان مختلف متفاوت است، اندازه‌ی دست کودکان است که ارتباط مستقیم با قطر دسته ساز دارد. سازساز محترم می‌تواند برای سهولت در نوازندگی، با رعایت تناسب در حد بسیار جزئی، ابعاد قطر دسته را قدری کوچکتر یا بزرگتر گرفته، که دسته ساز در تناسب کامل با دست کودک باشد.
در مورد ابعاد کاسه هم به همین صورت، می‌شود کاسه را با رعایت تناسب و با در نظر گرفتن جثه کودک، قدری بزرگتر یا کوچکتر گرفت.
بهتر است در تارهای شش هشتم و هفت هشتم، اکشن ساز بیش از سه و نیم میلیمتر نباشد و همچنین ضخامت پرده‌ها هم کمی نازک‌تر گرفته شود تا دست کودک تحت فشار نباشد و در دراز مدت به آن‌ها آسیب نرسد.
سوالی که بسیاری از دوستان از ما پرسیده بودند این بود که کودکان از چه سنی می‌توانند شروع به نواختن ساز تار کنند.
جواب این سوال به چندین عامل بستگی دارد. اولین عامل به میزان ارتباط خانواده کودک با موسیقی و اینکه کودک به چه اندازه از بدو تولد در معرض موسیقی قرار گرفته است، بستگی دارد.
هرچقدر این ارتباط بیشتر و عمیق‌تر باشد، پذیرش آموزش ساز از سنین پایین‌تر برای کودک مهیّاتر است.
ممکن است سن شروع آموزش ساز برای بعضی از کودکان، به دلیل ارتباط عمیق خانواده با موسیقی، سن پنج سالگی باشد ولی برای بچه‌هایی که این امکان میسّر نبوده است، پذیرش آموزش ساز در سن ده سالگی محقق شود.
عامل دیگری که در این مسئله تاثیر زیادی دارد، علاقه و ارتباط خود کودک با موسیقی است.
از آنجایی که هوش انواع مختلفی دارد، داشتن هوش موسیقی هم یکی از عوامل پذیرش آموزش ساز از سنین پایین‌تر است.
ولی اگر بخواهیم یک پاسخ کلی به این سوال داده باشیم، به نظر ما شاید بهتر باشد قبل از اینکه کودک توانایی خواندن و نوشتن را به دست بیاورد، به صورت ناخودآگاه و غیر مستقیم در معرض آموزش موسیقی قرار گرفته و یا در کلاس‌های آشنایی کودکان با موسیقی و ریتم و یا کلاس‌های اُرف شرکت کند و از سن هفت سالگی برای انتخاب ساز تخصصی خود اقدام کند.
شروع آموزش موسیقی با سازهای کوبه‌ای مثل تمبک هم می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد.
در بسیاری از موارد دیده شده که آموزش ناخودآگاه و غیر مستقیم، بر روی کودکان نتایج فوق‌العاده‌ای داشته و دقیقا مثل یادگیری زبان مادری، همین که کودک در محیطی که موسیقی در آن جریان دارد قرار بگیرد، با موسیقی انس و الفتی جدایی ناپذیر پیدا می‌کند و موسیقی می‌شود عضو جدایی ناپذیر زندگی‌اش و همین مسئله پذیرش کودک را برای آموزش ساز از سنین پایین‌تر صد چندان می‌کند.
ما در مرکز سازساز اعتقاد داریم که اصل ماجرا کودکان هستند و آینده‌ی آن‌ها مهم‌ترین قسمتی است که ما در قبال آن مسئولیم.
در پایان اینکه ما در مرکز سازساز آماده‌ی ارائه هرگونه مشاوره تخصصی برای انتخاب تار مناسب، برای کودک دلبندتان هستیم. روز و روزگار بر شما خوش باد.
این مقاله توسط رامین علی‌یاری و محسن بیگی، در مرکز سازساز تهیه شده است.
